پيامک

پيامك، گران‌ترين و درآمدزاترين خدمات مخابرات

اعياد و مناسبت‌هاي مختلف هميشه براي ما آدم‌هايي كه در اين دنياي وانفسا خود را هم فراموش كرده‌ايم، چه برسد به اطرافيانمان، فرصت مناسبي است تا ديگران را به ياد آوريم. به خاطر آوريم چقدر به توجه و حضور همين آدم‌هايي كه از كنارشان به سادگي مي‌گذريم، نيازمنديم و تا چه حد دوستشان داريم.به خاطر آوريم علاقه و محبتمان به آنها قابل قيمت‌گذاري نيست و حاضريم براي بودنشان و نشان دادن محبتمان به آنها بهاي گزافي بپردازيم. حال اين بها مي‌تواند شامل يك پيامك باشد يا يك هديه آنچناني! از پيامك و ارسال پيامك‌هاي تبليغاتي گفتيم، به ياد روز پدر كه همين چند روز پيش آن را پشت‌سر گذاشتيم افتادم. راستش را بخواهيد روز پدر امسال با سال‌هاي گذشته به بركت افزايش نرخ پيامك لاتين و عدم ارائه نرم‌افزار كامل پيامك فارسي تا حدودي متفاوت بود.
نه اينكه تصور كنيد كاربران اپراتورهاي مختلف تلفن‌همراه به ويژه همراه اول به دليل افزايش هزينه پيامك، عطاي ارسال پيامك را به لقايش بخشيده يا در حق پدرانشان كم‌لطفي كرده‌اند! (هر چند برخي از كاربران تلفن‌همراه با عدم ارسال پيامك به نحوي سعي در نشان دادن نارضايتي خود از اقدام وزارت ارتباطات داشتند). بلكه اين اقدام وزارت ارتباطات كاربران تلفن‌همراه را كه خود ما نيز جزئي از آنها هستيم را به اين فكر انداخت كه ديدار و تبريك حضوري هرگز به پاي تبريك پيامكي نمي‌رسد.اگرچه وزارت ارتباطات هرگز چنين هدفي را دنبال نمي‌كرد و اذعان كرده است، آمار ارسال پيامك تبريك به مناسبت روز پدر نسبت به سال گذشته افزايش يافته است، اما شواهد نشان مي‌دهد ميزان ارسال و دريافت پيامك‌هاي تبريك در اين ايام براي هر نفر به يك يا دو پيام محدود شده بود. بله، امسال برخلاف سال گذشته صداي زنگ پيامك كاربران مرد تلفن‌همراه هر دقيقه بلندنمي‌شد.
احتمالا كاربران تلفن‌همراه با يك حساب سرانگشتي دريافته بودند به ازاي ارسال پيامك تبريك به پدر، پدربزرگ، برادر، دايي و... بايد مبلغ زيادي به مخابرات پرداخت كنند. اگر هم به ارسال پيامك فارسي روي آورده باشند ممكن است گوشي تلفن گيرنده پيامك فارسي به نرم‌افزار پيامك فارسي مجهز نباشد. از طرفي ارسال پيامك فارسي كه هزينه‌اي معادل 89 ريال دارد، گاه هزينه بالاتري نسبت به پيامك‌هاي لاتين روي دست فرستنده مي‌گذارد، چرا كه در يك پيامك فارسي تنها هفتاد كاراكتر توسط گوشي‌هايي كه قابليت ارسال پيامك فارسي را دارند جا مي‌شود و در صورتي كه تعداد كاراكترها بيشتر باشد هزينه پيامك دو، سه و گاه چهار برابر مي‌شود.

تراژدی افزايش قيمت پيامك

قصه از زماني آغاز شد كه وزارت ارتباطات در واپسين روزهاي سال 86 از افزايش هزينه پيامك لاتين از 149ريال به 222 ريال خبر داد. با اعلام اين خبر بسياري از كارشناسان و كاربران نسبت به اين موضوع موضع‌گيري كرده و اين اقدام وزارت ارتباطات را بي‌توجهي به حقوق كاربران تلفن همراه دانستند. كارشناسان نيز معتقد بودند در صورت تحقق اين امر، كاربران راه‌حل‌هاي به اصطلاح زيرزميني تازه‌اي براي كاهش هزينه‌هاي ارسال پيامك پيدا كرده كه نتيجه آن به زيان اپراتور اول خواهد بود. برخي از كارشناسان نيز پيش‌بيني كردند با افزايش هزينه پيامك لاتين ميزان درآمد اين سرويس ارزش افزوده كاهش خواهد يافت و اين موضوع كه با افزايش نرخ پيامك لاتين مردم به ارسال پيامك‌هاي فارسي روي مي‌آورند قابل‌تحقق نخواهد بود و كاهش ارسال پيامك مهم‌ترين دستاورد اين طرح خواهد بود كه البته اين پيش‌بيني تا حدودي درست از آب درآمد. مصداق عيني آن نيز كاهش ميزان پيامك‌هاي دريافتي و ارسالي مشتركان اپراتور اول طي چند هفته اخير است.
البته محمدحسين فلاح اصغري، معاون نظارت و مديريت شبكه ارتباطات سيار حدود يك هفته گذشته اعلام كرده است؛ تغيير تعرفه ارسال پيام كوتاه كه از ابتداي تيرماه اعمال شده است تاثير چنداني در كاهش و افزايش آمار ارسال پيام كوتاه نداشته است. به گفته وي، مشتركان همراه اول روزانه نزديك به 47 تا 50 ميليون پيام كوتاه ارسال مي‌كنند. اما حدود دو تا سه روز بعد، يعني يك روز پس از روز پدر محمدحسين فلاح اصغري در گفت‌و‌گو با موبنا اعلام كرد، مشتركان همراه اول در روز ولادت حضرت علي 82 ميليون پيام كوتاه ارسال كردند كه از اين تعداد 71 ميليون پيامك بدون مشكل به مقصد رسيدند. با بررسي آمار ارسال پيامك طي سال گذشته دريافتيم، سال گذشته 5/17ميليون مشترك تلفن همراه به مناسبت روز پدر 67847130 پيامك ارسال كرده‌اند و بيش از 938ميليون تومان براي مخابرات ايران درآمدزايي داشته‌اند.
اما آيا رشد تقريبا 14ميليون عددي ارسال پيامك به معني رشد استفاده از اين سرويس است؟ براساس آمار درج‌شده در آخرين گزارش شركت مخابرات ايران كه مربوط به عملكرد اين شركت تا هفته 17سال 1387 است،‌ تعداد كل مشتركان همراه اول 29 ميليون و 811 هزار و 874 نفر است (16 ميليون و 652 هزار و 348 دائمي و 13ميليون و 159 هزار و 499 اعتباري است) كه توسط اين تعداد كاربر 80 ميليون پيامك در روز پدر امسال ارسال شده است. با توجه به رشد دو برابر تعداد كاربران تلفن همراه طي يك سال گذشته (از 5/17ميليون به 29 ميليون و 811 هزار و 847 نفر) انتظار مي‌رفت ميزان ارسال پيامك نيز حدود دو برابر شود، اما اين اتفاق نيفتاد و طي اين يك ماه اخير با توجه به تصميمات و اقدامات وزارت ارتباطات شاهد رشد 14ميليون عددي پيامك در روز پدر نسبت به سال گذشته بوديم. اين موضوع نشان‌دهنده اين است كه اقدام اين وزارتخانه براي افزايش تعرفه ارسال پيامك باعث كاهش استقبال كاربران از اين سرويس ارزش افزوده شده است.

پيامك‌های بدون محتوا

اين هم يكي ديگر از اشتباهات برخي از ما آدم‌ها است كه عادت كرده‌ايم فقط جلوي پايمان را نگاه كنيم و افق ديدمان به همين يكي دو قدم ختم مي‌شود. انگار مي‌ترسيم يا حوصله نداريم كه كمي نگاهمان را كش بدهيم و كمي به دورتر، مثلا به 6 ماه يا يك سال آينده فكر كنيم. انگار مي‌ترسيم متوجه شويم كه استفاده از سرويس ارزش افزوده ساده كه همان پيامك خودمان است تنها به ردوبدل كردن چند sms بامزه و بي‌مزه، اعلام خبر عروس يا داماد شدن فلان شخص و ... محدود نمي‌شود. اگر كمي دورتر را نگاه كنيم متوجه مي‌شويم در بسياري از كشورهاي آسياي جنوبي شرقي از پيامك در موارد مختلفي مانند ثبت‌نام در دانشگاه‌ها، پرداخت قبوض و ... استفاده مي‌شود. حتي برخي از دروس در كشور ژاپن بر پايه پيامك ارائه مي‌شوند. پس ما نيز مي‌توانيم اميدوار باشيم در كشورمان حداقل والدين از نمرات فرزندانشان به وسيله پيامك مطلع شوند، قبوض خود را از اين طريق پرداخت كنند و ...
متاسفانه در حال حاضر با توجه به عدم‌فرهنگ‌سازي در اين زمينه بسياري از كاربران تلفن همراه تصور مي‌كنند پيامك سرويسي است كه تنها براي ايجاد سرگرمي راه‌اندازي شده است. البته در اين مورد نمي‌توان تنها كاربران را مقصر دانست، چراكه اين اپراتورها هستند كه بايد در اين زمينه خدمات بيشتر و بهتري به كاربران ارائه دهند و همچنين به توليد محتواي پيامكي بپردازند. اين در حالي است كه متاسفانه اپراتورها اكنون بيشتر به افزايش ميزان ردوبدل شدن پيامك چشم اميد دوخته‌اند تا از اين طريق درآمد خود را افزايش دهند. به طور كلي شركت ارتباطات سيار در زمينه ارائه سرويس‌هاي ارزش افزوده بسيار ضعيف عمل كرده است.
به عنوان مثال طي 15سال كه از فعاليت اين شركت مي‌گذرد تنها موفق به ارائه سرويس ارزش افزوده پيام كوتاه (sms) شده است. البته تلاش زيادي نيز براي راه‌اندازي GPRS كرده است ولي تاكنون در اين زمينه موفقيتي كسب نكرده و حدود دو سال است ارائه اين سرويس را هر سه ماه يكبار به تعويق مي‌اندازد. به نظر مي‌رسد شركت ارتباطات سيار در طول اين 15 سال بيشتر به افزايش تعداد كاربران و جديدا افزايش تعرفه توجه داشته است تا افزايش قابليت‌ها و... با توجه به اعتراض برخي كاربران نسبت به هزينه بالاي ارسال پيامك (149ريال سابق) تنها تدبيري كه انديشيده است كاهش نرخ پيامك فارسي به 89ريال بوده است كه البته اين موضوع نيز براي كاربران چندان بي‌دردسر نبوده است.
زماني كه وزير ارتباطات از كاهش هزينه ارسال پيامك فارسي به 89 ريال كه قرار بود از اول سال 87 اعمال شود خبر داد، برخي از كاربران پيامك‌هاي فارسي را جايگزين پيامك‌هاي لاتين كردند تا هزينه كمتري براي پيامك‌ها پرداخت كنند، اما پس از گذشت دو تا سه ماه مشخص شد هزينه پيامك‌هاي فارسي به همان مبلغ پيامك‌هاي لاتين محاسبه شده است. (149ريال) به همين دليل شركت مخابرات افرادي را كه پيامك فارسي ارسال كرده بودند بستانكار معرفي كرد و اعلام كرد در ماه‌هاي آينده مابه‌التفاوت مبلغ در صورت‌حساب آنها منظور مي‌شود. بماند كه همين مابه‌التفاوت رقم براي وزارت ارتباطات سود به حساب مي‌آيد و نوعي سرمايه‌گذاري از حساب كاربر است.

نرم‌افزار پيامك فارسی

ارسال‌كنندگان پيامك‌هاي فارسي كه با دل خوش پيامك‌هاي فارسي را پشت‌سرهم براي دوست و آشنا ارسال مي‌كردند، علاوه بر مشكل محاسبه هزينه مشكلات يا بهتر بگوييم مصائب ديگري نيز داشتند. يكي از مشكلات اساسي اين بخش اين بود كه تعداد كاراكترهايي كه در يك پيامك فارسي گنجانده مي‌شد، نهايتا هفتاد كاراكتر بود و اگر پيامك حتي 72 كاراكتر مي‌بود هزينه ارسال آن دو برابر يعني 178ريال و اگر بيشتر از 140كاراكتر بود، هزينه ارسال آن 267 ريال مي‌شد. با اين وجود مي‌توان نتيجه گرفت كه ادعاي وزارت ارتباطات در رابطه با كاهش هزينه پيامك چندان صادقانه نبوده است. با توجه به اين موضوع مجددا كاربران و كارشناسان نسبت به اين اقدام وزارت ارتباطات اعتراض كردند و اين وزارتخانه ناچار شد براي عبور از اين بحران چاره‌اي بينديشد. نتيجه چاره‌جويي وزارت ارتباطات هم چيزي نبود جز ارائه نرم‌افزار پيامك فارسي! البته اين نرم‌افزار ده روز پس از اعمال افزايش تعرفه پيامك لاتين ارائه شد كه البته تنها ايراد آن دير ارائه شدن نبود.
عدم همخواني با صفحه كليدها، عدم اجراي نرم‌افزار در سيستم گوشي‌ها، عدم ارسال گروهي پيامك، ضعف در ويرايش متن، عدم تست روي تمام گوشي‌ها، عدم دسترسي به امكانات مولتي‌مديا، نداشتن سيستم اطلاع از دريافت پيامك، الزام نصب نرم‌افزار توسط ارسال‌كننده و گيرنده پيام و... برخي از مشكلاتي است كه اين نرم‌افزار داشته است. به همين منظور و با هدف رفع اين مشكلات پيمانكار شركت ارتباطات سيار كه مركز ICT پيشرفته دانشگاه صنعتي شريف است نسخه دوم اين نرم‌افزار را ارائه داد. به گفته حميدرضا ربيعي، مدير مركز ICT پيشرفته دانشگاه شريف، امكان درج شكلك، درج تاريخ شمسي در پيام‌ها و اضافه شدن پوشه ذخيره پيام‌ها از ويژگي‌هاي نسخه جديد نرم‌افزار پيام‌رسان فارسي همراه اول است. وي با تاكيد بر اين نكته كه 12 ويژگي جديد به نسخه جديد نرم‌افزار پيامك فارسي اضافه شده گفت: در اين نرم‌افزار امكان ويرايش الگوها، اضافه كردن ميان‌برها به منو و گزينه‌ها و صفحات و نيز درج آيكون‌هاي گرافيكي نشان‌دهنده وضعيت پيامك در پوشه وجود دارد. وي اعلام كرد: تا 31 تيرماه حدود 350 هزار نفر موفق به دانلود اين نرم‌افزار شدند. البته به نظر مي‌رسد آمار ارائه شده تنها به تعداد بازديدكنندگان از اين نرم‌افزار اشاره دارد و آمار اعلام شده مربوط به تعداد دانلودكنندگان نرم‌افزار نيست.

مشكلات نرم‌افزار پيامك فارسی

درصد زيادي از كاربران تلفن‌همراه كه مشتركان سيم‌كارت‌هاي اعتباري هستند و از گوشي‌هاي ارزان‌قيمت استفاده مي‌كنند، موفق به دانلود اين‌ نرم‌افزار نمي‌شوند. به اين موضوع بارها در گزارش‌هاي ديگر اشاره شده است. اما هنوز در اين رابطه تصميمي اتخاذ نشده است. از طرفي برخي كاربران تلفن‌همراه ممكن است به رايانه دسترسي نداشته باشند. تكليف اين كاربران چيست؟ آيا بايد به قول معروف، بي‌خيال اين نرم‌افزار شوند؟ يا به دكان‌هاي جديدي كه در زيرزمين‌هاي علاءالدين راه‌اندازي شده‌اند مراجعه‌كنند تا اين نرم‌افزار را روي گوشي خود نصب كنند؟ البته اين كار نيز براي دارندگان گوشي‌هاي دوربين‌دار ريسك به حساب مي‌آيد، چرا كه شواهدي وجود دارد كه اطلاعات محرمانه و عكس و فيلم‌هاي بسياري از كاربران كه براي نصب‌ نرم‌افزارهاي مختلف به اين دكان‌ها مراجعه كرده‌اند، توسط افراد سودجو منتشر شده است.
مورد ديگري كه در اين زمينه وجود دارد اين است كه مدير فني پروژه نرم‌افزار پيام‌رسان فارسي همراه اول اعلام كرده است، از واردكنندگان قانوني گوشي خواسته شده است تا نمونه‌اي از گوشي‌هاي وارداتي را براي آزمايش نرم‌افزار پيامك فارسي به آزمايشگاه خدمات ارزش افزوده موبايل شريف ارائه دهند، اما تاكنون هيچ استقبالي در اين زمينه نشده است. اين در حالي است كه واردكنندگان گوشي در اين زمينه مي‌گويند، تاكنون هيچ مذاكره‌اي در زمينه نرم‌افزار پيامك فارسي با واردكنندگان گوشي تلفن‌همراه صورت نگرفته است. به هر حال، با وجود مشكلات اين‌چنيني به نظر مي‌رسد ارتباطات سيار نمي‌خواهد بپذيرد تعرفه ارسال پيامك عادلانه نيست. همچنين با توجه به تنشي كه ميان وزارت ارتباطات و سازمان بازرسي كل كشور بر سر نرخ تعرفه پيام كوتاه وجود داشت و اعتقاد سازمان بازرسي كل كشور كه هزينه ارسال پيامك 50ريال است نه 149ريال، به نظر مي‌رسد اين اقدام وزارت ارتباطات (افزايش هزينه ارسال پيامك)، دهن‌كجي به سازمان بازرسي كل كشور بوده است. البته در اين زمينه احتمالات ديگري نيز وجود دارد.
برخي كارشناسان معتقدند به اين علت كه شركت مخابرات وارد بورس شده است ناچار به افزايش سرمايه شده است و راهي جز افزايش هزينه پيامك پيش‌رو نداشته است. از طرف ديگر برخي شايعات تكذيب نشده وجود دارد كه مي‌گويد: بخشي از كسري بودجه سال گذشته از محل درآمدهاي شركت مخابرات تامين شده است. به همين دليل شركت مخابرات ناچار به افزايش هزينه پيامك شده است.
مجلس هشتم وارد مي‌شود. اعمال تعرفه‌ها درست زماني صورت گرفت كه نمايندگان مجلس هفتم جاي خود را به نمايندگان مجلس هشتم مي‌دادند. در نتيجه در ابتداي كار، يك نهاد قانون‌گذار به طور مستمر و قاطع وجود نداشت تا مقابل اين اقدام وزارت ارتباطات بايستد. اما اكنون پس از گذشت يك ماه از اعمال اين تعرفه، نمايندگان مجلس نيز نسبت به اين موضوع موضع‌گيري كرده و شكايت دارند. سازمان بازرسي كل كشور هم همچنان كاهش تعرفه را در دستور كار خود دارد. البته در اين بين سازمان رگولاتوري و تنظيم مقررات كه براي حمايت از حقوق مصرف‌كنندگان فعاليت مي‌كنند، به نفع وزارت ارتباطات در اين زمينه سكوت كرده‌اند.
كارشناسان معتقدند اگر اين بار وزارت ارتباطات نتواند در برابر خواسته‌هاي كاربران و كارشناسان و... مقاومت كند و تصميم به كاهش هزينه ارسال پيامك بگيرد، واضح است كه نه تنها بايد مابه‌التفاوت تعرفه فعلي و قبلي پرداخت يا در قبوض مشتركان محاسبه كند بلكه بايد توجه داشته باشيم كه مبلغ ارسال پيامك از 222ريال به 149ريال سابق بازنگردد، چرا كه كارشناسان و سازمان بازرسي كل كشور معتقدند هزينه عادلانه ارسال پيامك حدود 50 تا 70ريال است. از طرفي اگر هزينه ارسال پيامك فارسي مي‌تواند 89ريال باشد، پس هزينه پيامك لاتين نيز مي‌تواند با اين مبلغ محاسبه شود.

ختم كلام

اميدواريم مجلس هشتم بتواند در زمينه كاهش تعرفه ارسال پيامك اقدام موثري كرده و مدافع حقوق‌ كاربران تلفن همراه باشد. چرا كه در صورت كاهش تعرفه و افزايش قابليت‌هاي اين سرويس، بسياري از امور به اين وسيله انجام مي‌شوند و ديگر لازم نيست براي پرداخت قبوض، اطلاع از حساب بانكي، وضعيت درسي فرزندانمان و... به ترافيك شهري بيفزاييم. افزايش قابليت‌هاي سرويس‌هاي ارزش افزوده از جمله پيامك مي‌تواند تا حد زيادي از سفرهاي كاذب درون‌شهري و مصرف سوخت و آلودگي محيط‌زيست بكاهد.